Ээлжит хичээлийн хөтөлбөр

Ебс-ийн дадлага удирдсан багш                              н.туяасайхан

Ээлжит хичээлийн хөтөлбөр-1

Хичээлийн сэдэв  Мэдээллийг хүлээн авах, боловсруулах, хадгалах

Суралцахуйн зорилт:

Төрөл бүрийн эх үүсвэрээс мэдээллийг хүлээн авах, боловсруулах,

хадгалах арга барилд суралцах.

Эзэмших мэдлэг, чадвар:

 Мэдээлэл хүлээн авах эх үүсвэр, мэдээллийг боловсруулах,

хадгалах аргуудыг танин мэдэж, олон эх үүсвэрээс мэдээлэл хүлээн авах, мэдээллийг

боловсруулах, хадгалах чадвар эзэмшинэ.

Түлхүүр үг: Мэдээлэл, мэдрэхүйн эрхтэн, мэдээлэл хүлээн авах, анхдагч мэдээлэл,

мэдээлэл боловсруулах, шинэ мэдээлэл, хадгалах төхөөрөмж, мэдээллийн тээгч.

Судлах цаг: 2

Багшийн анхаарах зүйл:

- Сурагчдаар өөрсдөөр нь мэдлэг бүтээлгэх дасгал, даалгавар боловсруулах;

- Сурагчдын өмнөх төсөөллийг судлах.

Хичээлийн үйл ажиллагаа:

№	Үйл ажиллагаа	Хугцаа (80мин)	Хүрэх үр дүн
1	Багш сурагчдад дасгал 1ийг өгч гүйцэтгүүлнэ (сурах бичгийн 5 дугаар хуудас).	5мин	Сурагчид өмнөх төсөөлөлтэй болох.
2	Багш мэдээллийг хүлээн авах мэдрэхүйн тухай 5 оньсого таалгана. болон	3мин	Сурагчидын оньсогыг таах.
3	Багш мэдээллийг хүлээн авах эрхтэн болон төхөөрөмжүүдийн талаар сурагчдад мэдээлэл өгнө.	5мин	Мэдрэхүйн эрхтний талаар мэдэх.
4	Сурах бичгийн 6 дугаар хуудасны Хэрэглэхүй хэсэгийн даалгавар 2-ыг гүйцэтгүүлж, сурагчдаар мэдрэхүй эрхтний жишээ гаргах даалгавар өгнө	15мин	Сурагчид даалгаврын хариу болон өөрсдийн  гаргасан жишээг тайлбарлах.
5	Сурагчид сурах бичгийн “Мэдээлэл боловсруулах” сэвийн асуудал хэсгийн эхийг угшиж, асуултанд хариулах даалгавар гүйцэтгэнэ.	15мин	Сурагчид багаар ажиллаж, асуултын хариуг дэвтэртээ тэмдэглэх ярилцах.
6	Багш мэдээлэл боловсруулах үйл явцын талаар мэдээлэл өгнө (сурах бичгийн 7 дугаар хуудас )	5мин	Сурагчид схем зургийг дэвтэртээ тэмдэглэх.
7	Багш сурагчдад төрөл бүрийн төхөөрөмж, ном, хадны сүг зураг, дууны CD, зэргйиг харуулж, ямар үүрэгтэйг хэлүүлнэ. Мөн эдгээр төхөөрөмж ямар мэдээллийг хадгалдаг талаар асуулт асууж, хариултыг авна.	10мин	Сурагчид мэдээллийг олон хэлбэрээр, төрөл бүрийн төхөөрөмжид хадгалдаг гэдгийг ойлгох тайлбарлах.
8	Мэдээллийг компьютер болон интернэтэд хэрхэн хадгалдаг талаар сонирхолтой мэдээлэл өгнө.	5мин	Мэдээллийг компьютерт хадгалах аргыг мэдэх.
9	Сурах бичигийн 8 дугаар хуудасны Хэрэглэхүй хэсгийн даалгавар 5-ыг ажиллуулна.	8мин	Мэдээллийн төрөл, мэдээллийн тээгчийн талаар мэдэх.
10	Багш сурагчдаас мэдээллийн процесст юу, юуг авч үздэг талаар асуулт асууж, нэгтгэн дүгнэнэ. Үнэлгээний хуудастай ажилуулна .	6мин	Мэдээллийн процессын талаар тайлбар өгч сурах.
11	Гэрийн даалгаварт сурах бичгийн 8 дугаар хуудасны Хэрэглэхүй хэсгийн 1,3,7 дугаар хуудасны даалгавар 1-4, 6-12 дугаар даалгаварыг өгнө.	3мин	Сурагчид багшаас тодруулах зүйл байвал асууж, даалгаврыг гүйцэтгэх

Асуулт1: Хүн мэдээллийг хэрхэн хүлээн авдаг вэ?

Дараах мэдээлэл үнэн, зөв эсэх талаар ярилцана уу.

o   Хүн чихээрээ дуу чимээ, яриа, шуугиан зэрэг мэдээллийг хүлээн авдаг.

o   Хүрээлэн буй орчныхоо үнэрийн талаарх мэдээллийг хамраараа хүлээн авдаг.

o   Тухайн зүйл нь давсархаг, чихэрлэг зэрэг ямар амттай байгаа мэдээллийг хэлнийхээ тусламжтайгаар хүлээн авдаг.

o   Хүн нүдээрээ өнгийг ялган бичвэр, тоон, график мэдээллийг хүлээн авдаг.

o    Гарын хуруу, биеийн арьсаар шүргэх, хүрэх, тэмтрэх замаар тухайн зүйлийн халуун эсвэл хүйтэн, биеийн гадаргуу толигор эсвэл арзгар талаарх мэдээллийг хүлээн авдаг.

Хүн мэдээллийг төрөл бүрийн эх үүсвэрээс хүлээн авдаг. Олон зууны туршид мэдээллийг хүлээн авах үйл явцыг хялбарчлах үүднээс төрөл бүрийн төхөөрөмжүүдийг бүтээсээр иржээ.

Дасгал2:

Багш самбарт (12+13)*4 гэсэн жишээ бичээд дараах асуултуудыг асуув. Та нар өөрсдийн хариултаа өгнө үү.

·        Энэ мэдээлэл ямар хэлбэрээр дүрслэгдсэн бэ?

·        Энэ бодлогыг бодоход шаардлагатай мэдээллийг хэрхэн гаргаж авсан бэ?

·        Бодолтын явцад мэдээлэл дээр ямар процесс явагдсан бэ?

·        Бодолтын үр дүн хаана хадгалагдсан бэ?

·        Үр дүнгийн мэдээллийг хэрхэн дамжуулсан бэ?

2. Номын сангаас хэрэгцээтэй мэдээллээ хайх үед мэдээллийн ямар процесс явагдахыг тайлбарлана уу.

3. “Заг мод говийн ирээдүй” сэдэвт 50-60 үгтэй эх бичээрэй.

4. “Заг мод говийн ирээдүй” сэдэвт гар зураг зураарай.

Эртний хүмүүсийн үлдээсэн зураг, дүрслэлээр тэдний хэрхэн амьдарч байсныг олж мэддэг. Бид шүлэг, дууны үг, математикийн томьѐог чээжилж тогтоосноор тэдгээрийг өөрийн ой ухаандаа хадгалан үлдээдэг. Зарим үед ой ухаандаа тогтоохгүйгээр тэдгээр мэдээллийг цаасан дээр, тэмдэглэлийн дэвтэртээ бичиж авдаг. Хүүхдүүд та нар өөрсдийн хамгийн их таалагддаг дуунуудаа, гэр бүлийнхнийхээ зураг болон видео бичлэгийг дискэнд бичиж хадгалж болно. Дуу, зураг, видео нь мэдээлэл бөгөөд хүссэн цагтаасонсох, үзэхийн тулд түүнийг хадгалж, үлдээж байгаа хэрэг юм. Хүмүүс мэдээлэл хадгалахын тулд янз бүрийн аргуудыг хэрэглэдэг.

·        Хүний яриаг бичиж, тэмдэглэхийн тулд цагаан толгойн үсгийг зохиож, хэрэглэж иржээ.

·         Хөгжимчид хөгжмийн бүтээлийн тухай мэдээллийг нот гэж нэрлэгдэх тусгай тэмдэгтүүдээр дүрслэн бичдэг.

·        Компьютерт мэдээллийг түр хугацаанд хадгалахын тулд шуурхай санах ой ашигладаг бол хатуу дискэнд шаардлагатай мэдээлэл, программуудыг хадгалдаг.

·        Интернэтэд төрөл бүрийн мэдээлэл хадгалагдах бөгөөд ном, сонин уншиж, найз нөхдөдөө захиа бичиж болно.

·        Гар утсанд хүмүүсийн утасны дугаар, мессеж, төрөл бүрийн тоглоом хадгалагддаг. Мөн англи хэлээ дээшлүүлэх толь бичиг, нэвтэрхий толь, газрын байршил заагч зэрэг программыг суулган ашиглаж болно.

Дасгал-2: 1.Дараах жишээ бүрийн хувьд мэдээллийн ямар процессын тухай яригдаж буйг тодорхойлон ярилцана уу. Үүнд:

·        Чингүүн чээж бичиг бичиж байна.

·        Номин зурагт үзэж байна.

·         Ширээн дээр мэдээллийн технологийн сурах бичиг байна.

·         Чингүүн тоо бодож байна.

·        Бодлогын бодолтоо дэвтэртээ бичсэн байна.

·        Өрөөнд радио хүлээн авагч дуугарч байна.

·        Нэг зөөврийн диск (флаш) дээр дуу, нөгөө дээр нь гарын хурууны зөв байрлалаар бичих программ хуулсан байна.

·         Номин компьютерт өөрийнхөө нэрийг оруулав.

2. Номин найзаасаа ирсэн захиаг уншиж байна. Энэ тохиолдолд мэдээлэл хаана хадгалагдаж, хаанаас хаашаа дамжуулагдаж байна вэ?

3. 7 дугаар хуудасны хэрэглэхүй хэсгийн Даалгавар 3-ыг гүйцэтгэсний дараа компьютерт MS Word программ ашиглан бичиж, бичсэн эхээ zag-ireedui.docx нэртэй файл болгож хадгална уу.

4. 7 дугаар хуудасны Хэрэглэхүй хэсгийн Даалгавар 4-ийг гүйцэтгэсний дараа компьютерт Paint программ ашиглан зурж, зурсан зургаа zag-mod.jpg нэртэй файл болгож хадгална уу.

Ебс-ийн дадлага удирдсан багш                              н.туяасайхан

Ээлжит хичээлийн хөтөлбөр-2

Хичээлийн сэдэв: Мэдээллийн шинж чанар

Суралцахуйн зорилт

 Мэдээллийн шинж чанарт тулгуурлан түүнийг зорилгодоо нийцүүлэн ашиглах арга барилд суралцах.

Эзэмших мэдлэг, чадвар

 Мэдээллийн шинж чанарыг танин мэдэж, аливаа мэдээллийг шинж чанараас нь хамааран хайх, боловсруулах, ашиглах, түгээх чадвартай болно.

Түлхүүр үг

 Мэдээлэл, шинж чанар, үнэ цэнэ, ойлгомжтой байдал, хэрэгцээтэй байдал, үйцэд байдал, бодитой байдал.

Судлах цаг: 1

Багшийн анхаарах зүйл: Сурагчдын өмнөх төсөөллийг судлах.

Хичээлийн үйл ажиллагаа:

№	Үйл ажиллагаа	Хугцаа (40мин)	Хүрэх үр дүн
1	Сурагчдад “Маргааш ангийн хуралтай тул сурагчид өргөнөөр оролцоно уу” гэсэн мэдээллийг өгч, задлан шинжилгээ хийлгэнэ.	5мин	Сурагчдад “Маргааш ангийн хуралтай тул сурагчид өргөнөөр оролцоно уу” гэсэн мэдээллийг өгч, задлан шинжилгээ хийлгэнэ.
2	Сурагчид өөрийн хийсэн тайлбарыг бусдадаа тайлбарлаж, хэлэлцүүлэг өрнүүлнэ.	10мин	Бусдын санаа бодлыг сонсож сурах, өөрийн санааг бусдад тайлбарлаж сурах.
3	Багш мэдээллийн шинж чанарыг (Дасгал 1) тодорхой жишээнд тайлбарлаж, ярилцана.	13мин	Сурагчид мэдээллийн шинж чанарыг мэдэх.
4	Сурагчдаар Дасгал 2-ыг ажиллуулна	5мин	Сурагч сурагчийг үнэлэх арга барилд сурах.
5	Мэдээллийн ямар ямар шинж чанарууд байдаг вэ? Бид яагаад мэдэх ѐстой вэ? Гэх мэт асуулт асууж, дүгнэнэ. Үнэлгээний хуудастай ажиллуулна.	5мин	Мэдээллийн шинж чанарын жишээ гаргаж сурах.
6	Гэрийн даалгаварт сурах бичгийн 10 дугаар хуудасны Хэрэглэхүй хэсгийн даалгавар 1-5-ыг өгнө.		Сурагчид багшаас тодруулах зүйл байвал асууж, даалгаврыг гүйцэтгэх.

Мэдээлэл үнэ цэнэтэй байх чанар

Аавын сургаалт алт

Ээжийн сургаал эрдэнэ гэдэг. Хүүхдүүд ээ, та нар ахмад буурлуудаа хүндэтгэж, хайрлаж яваарай. Та бүхнийг амжилттай суралцахад 7 дугаар ангийн мэдээллийн технологи, математик зэрэг хичээлийн сурах бичиг үнэ цэнэтэй мэдээлэл өгнө

(Зураг 1.1.8 а).

·        Мэдээлэл ойлгомжтой байх шинж чанар

Мэдээллийг хэлээр илэрхийлж байгаа үед түүнийг хэн хүлээж авах нь чухал байдаг.

Хөгжмийн зохиолч, дуучдад дууны нот ойлгомжтой байдаг                             (Зураг 1.1.8 б).

·        Мэдээлэл хэрэгцээтэй байх

Хүнд цаг үеэ олсон мэдээлэл ач холбогдолтой байдаг. Байгалийн гамшигт үзэгдлээс

урьдчилан сэргийлэх, газар хөдлөлтөөс хамгаалах аргын талаарх мэдээлэл нь байгалийн

бэрхшээлийг хохирол багатай даван туулах хэрэгцээт мэдээлэл болно

(Зураг 1.1.8 в).

·        Мэдээлэл гүйцэд байх шинж чанар

Хүчтэй бороотой үед эсвэл алслагдсан газарт сүлжээний дамжуулах чадвар муудсанаас

бид гар утсаар ярихад яриа тасалдах, муу сонсогдох асуудал гардаг. Хичээлийн танхимд

шуугиан их үед хэн нэгний хэлсэн мэдээллийг гүйцэд сонсож чаддаггүй. Аливаа

мэдээллийг гүйцэд хүлээн авах нь аж амьдралаа зохицуулахад ихээхэн тустай

(Зураг 1.1.8 г).

·        Мэдээлэл бодитой байх

Ташаа мэдээлэл нь хүнд буруу ойлгогдож, алдаатай шийдвэр гаргахад хүргэдэг.

Жишээлбэл хоѐр найз уулзах цагаа тохирсон ч газраа буруу товлосноос уулзах

боломжгүй болов (Зураг 1.1.8 д).

Тодорхойлолт. Мэдээлэл гэж юу болох, хүний амьдралд яагаад зайлшгүй хэрэгтэй талаар олон тодорхойлолт байдаг. Тухайлбал:

• Мэдээлэл: Мэдээ, мэдлэг, мэдээллийн хадгалалт.

• Мэдээлэл: Хүн хүрээлэн буй орчноосоо хүлээн авч, боловсруулалт хийж, өөрийнхөө мэдлэгийг тодорхой түвшинд нэмэгдүүлж байдаг зүйл.

Бид өдөр тутам шинэ мэдээлэл хүлээж авдаг. Сонин, сэтгүүл, интернэтэд төрөл бүрийн мэдээлэл байдаг. Мэдээлэл, түүний шинж чанарын тухай мэдсэнээр түүнийг амьдрал ахуйдаа зөв зохистой ашиглах боломж бүрдэнэ.

Даалгавар

Та нар математикийн хичээл дээр ямар сэдэв үзэж байна вэ? Бодлого бодоход мэдээлэл ямар үүрэг гүйцэтгэдэг вэ? Тайлбарлана уу.

2. Уран зураг ямар шинж чанартай байх ѐстой вэ?

3. Та нар хамгийн сүүлд ямар эссээ бичсэн бэ? Гол санаагаа хэрхэн илэрхийлсэн гэж бодож байна вэ? Яагаад?

4. http://mn.wikipedia.org вэб сайтаас газар хөдлөлтийн тухай мэдээлэл хайна уу.

5. Багш www.read.mn хаягаар орж, бага насны хүүхдэд зориулсан үлгэрийн номын талаар мэдээлэл бэлтгэх даалгавар өгчээ. Мэдээлэл ойлгомжтой, гүйцэд байхын тулд ямар байх ѐстой вэ? Мэдээллээ хамтран бэлтгээрэй.

Үнэлгээний ажлын хуудас 1. Мэдээлэл түүний шинж чанар

№	Үйл ажиллагаа	Шинээр мэдсэн танил бус үг
1	Даалгавар 1
2	Даалгавар 2
Юу мэддэг болсон бэ?
1	Интернэтэд байгаа мэдээлэл бүхэн үнэн үү?
2	Объектын шинж чанарыг танин мэдэх нь ямар ач холбогдолтой вэ?
Ганцаарчлан ажиллахад ямар байсан бэ?		· сонирхолтой	·  сонирхолгүй
Багшид хэлэх санал байна уу?

Ебс-ийн дадлага удирдсан багш                              н.туяасайхан

Ээлжит хичээлийн хөтөлбөр-3

Хичээлийн сэдэв: Мэдээллийг кодчилох

Суралцахуйн зорилт:

 Мэдээллийг кодчилж, түүнийг боловсруулах, хадгалах, дамжуулах

арга барилд суралцана.

Эзэмших мэдлэг, чадвар:

Мэдээллийг кодчилох аргуудыг танин мэдэж, зорилгоосоо

хамааран мэдээллийн тодорхой нэг дүрслэлийг бий болгох чадвар эзэмшинэ.

Түлхүүр үг:

 Морз, дохио, код кодчилол, пиктограмм.

Судлах цаг: 1

Багшийн анхаарах зүйл: Сонирхолтой жишээнд тулгуурлан арга зүйгээ боловсруулах.

Хичээлийн үйл ажиллагаа:

№	Үйл ажиллагаа	Хугцаа (40мин)	Хүрэх үр дүн
1	Багш сурах бичгийн 10 дугаар хуудасны жишээ 1, 2-ыг ажиллуулж, асуултад хариулах даалгавар өгнө.	5(мин)	Асуудлыг ойлгох, асуудлыг шийдвэрлэх.
2	Сурагчдаар сурах бичгийн 11 дүгээр хуудасны дасгал 1-5-ыг ажиллуулж, харилцан ярилцана.	10(мин)	Сурагчдаар сурах бичгийн 11 дүгээр хуудасны дасгал 1-5-ыг ажиллуулж, харилцан ярилцана.
3	Багш мэдээллийн кодчиллын талаар мэдээлэл өгнө.	5(мин)	Сурагчид кодчилол гэж юу болохыг ойлгох.
4	Даалгавар 1. “Монгол улсын төрийн далбаа” өгүүлбэрийг морзын цагаан толгой, дүрс зураг, тоогоор илэрхийлээрэй.	13(мин)	Морзын цагаан толгой ашиглан мэдээллийг кодчилох.
5	Багш сурагчдаас мэдээллийг кодчилох зорилгыг асууж, хариултыг нэгтгэн дүгнэнэ.	5(мин)	Мэдлэг чадвараа үнэлэх.
6	Гэрийн даалгаварт сурах бичгийн 12 дугаар хуудасны Хэрэглэхүй хэсгийн даалгавар 1-6; Хэрэглэхүй хэсгийн даалгавар 1-2-ыг өгнө.	2(мин)	Сурагчид багшаас тодруулах зүйл байвал асууж, даалгаврыг гүйцэтгэх

1)     Холбооны морзын  цагаан толгой ашиглан биссэн мэдээг хүлээн авсан бөгөөд цэг болон зураас ашигласан үгсүүдээс бичвэрийг бий болгосон байв (Зураг1.1.9 a). Ямар утагтай мэдээлэл байсан бол?

2)     Далайд аялан яваа нэг хөлөг онгоцноос нөгөөдөө дарцаг ашиглан дохио дамжуулсныг мэдэлгүй өнгөрснөөс болж, зогсоолоос хэтэрсэн байв (Зураг 1.1.3 б). Ямар дохио байсан бол?

3)      

Тодорхойолт: Мэдээллийн кодчилол гэдэг нь мэдээллийн тодорхой нэг дүрслэлийг бий

болгох үйл явц юм. “Кодчилох” гэсэн ойлголтын хүрээнд мэдээллийн дүрслэлийн нэг

хэлбэрээс түүнийг хадгалах, дамжуулах болон боловсруулахад тохиромжтой өөр нэг

хэлбэрт шилжүүлэхийг ойлгодог. Мэдээллийг хялбарчлан бичих, мэдээллийг нууцлах,

хадгалах боловсруулалт хийх зэрэг тодорхой зорилгоос хамаарч кодчилох аргыг сонгон

ашигладаг. Жишээ нь: Барааны код, хувцасны шошго гэх мэт.

Үнэлгээний ажлын хуудас 1. Мэдээллийг кодчилох

№	Үйл ажиллагаа		Шинээр мэдсэн танил бус үг
1	Даалгавар 1		1.  2.
2	Даалгавар 2		1.  2.
Юу мэддэг болсон бэ?
1		Бичвэрийг кодчилох хэдэн арга байдаг вэ?
Юу хийж чаддаг болсон бэ?
1		Танай сургуулийн лого ямар утгатай вэ?
Ганцаарчлан ажиллахад ямар байсан бэ?			· сонирхолтой	·  сонирхолгүй
Хосоорой ажиллахын давуу болон сул талыг бичнэ үү?			Давуу ........................	Сул .......................
Багшид хэлэх санал байна уу?

1.     Мэдээллийг кодчилох үед алдаа гардаг уу? Яагаад?

2.     Танай гэр бүл ургийн бичгийг ямар аргаар хөтөлдөг вэ?

3.     Танай сургуулийн лого ямар утга санааг илэрхийлдэг вэ? Бичнэ үү

4.     Хүү өөрийн нэрийн үсэг бүрийн цагаан толгойн үсгийн дарааллаар дугаарлав. Сольсон тоо нь 16, 19, 4, 10, 13, бол хүүгийн нэр хэн бэ?

5.     1-10, 20, 30, 100, 500, 1000 гэсэн цифрүүдийг ром цифрээр дүрсэлнэ үү.

6.     Дараах код ямар үгийг илэрхийлж  байна вэ? (Цагаа толгойн үсгийн байрлалаар)

14

33

5

33

33

13

33

13

12

16

14

18

32

34

21

6

19

    

Бичвэрийг кодчилох дараах арга байна. Үүнд:

1.     Графикийн арга: Мэдээллийг тусгай зураг, тэмдэгтийн тусламжтай илэрхийлнэ.

2.     Тоон арга: Мэдээллийг тооны тусламжтай илэрхийлнэ.

3.     Тэмдэгтийн арга: Мэдээллийг нь цагаан толгойн үсгийн тусламжтай илэрхийлнэ.

Хичээлийн тухай өөрийн үнэлгээ ололт, цаашид анхаарах зүйлс

......................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

Ебс-ийн дадлага удирдсан багш                              н.туяасайхан

Ээлжит хичээлийн хөтөлбөр-4

Хичээлийн сэдэв: Хоёртын кодчилол

Хичээлийн арга зүй: Дэвшилтэт оролцооны, харилцан яриа, асуудал дэвшүүлэн

шийдвэрлэх, бусдад мэдлэгээ түгээх, мультимедиа хэрэглэгдэхүүн, бүдүүвчээр

хураангуйлах, дохиоллын системийн арга, рубрикийн арга,

Хичээлийн хэлбэр:

Чадвар дадал олгох хичээл.

Хичээлийн зорилго:

Компьютерт мэдээллийг дүрслэх арга барилд суралцана.

Хичээлийн зорилт:

1.  Мэдээллийг компьютерт болон бусад ахуйн хэрэгсэлд хоѐртын кодоор дүрсэлдэг болохыг ойлгох

2. Аравтын цифрийг хоѐрт руу хөрвүүлэх чадвар эзэмшинэ..

3. Судалгаа хийх арга барилд суралцах

4. Бүтээлч үйл бие даан ажиллах

Хэрэглэгдэхүүн: Сурах бичиг, Дүгнэх хүснэгт, LCD проектор, самбар шохой,

компьютерийн аюулгүй ажиллагааны дүрэм санамж, өөрөө өөрийгөө дүгнэх хүснэгт, шинэ

үгийн толь бичгийн дэвтэр, Ажлын хуудас 1,2, эвлүүлэг, хариултын самбар

Эзэмших мэдлэг, чадвар: Мэдээлэл оруулах, кодчиллох, шилжүүлэлт хийх, компьютерт

оруулах, үр дүнг боловсруулах

Түлхүүр үг: Хоѐртын кодчилол, цифрийн код, тэг, нэг.

Багшийн анхаарах зүйл: Сурагчдын гаргадаг алдааг урьдчилан тооцоолох.

Хичээлийн үйл ажиллагаа

№	Үйл ажиллагаа	Хугцаа	Хүрэх үр дүн
1	Тал дээр 0101 0101 Тарган тарвага тоглоно гэсэн дасгал 1-ийг ажиллуулна.	5	Үсэг - хоѐртын тоон тааврыг таах.
2	Багш тулгарсан асуудлыг сурагчдаас тодруулж, хоѐртын кодчиллын талаар мэдээлэл өгнө.	5	Цифрийн кодыг мэдэх.
3	Сурагчдад сурах бичгийн 13 дугаар хуудасны Хэрэглэхүй хэсгийн даалгавар 2-ыг өгч, хос хосоор ажиллуулна.	10	Үсэг - хоѐртын тоон тааврыг таах.
4	Сурагчдаар 3-аас доошгүй үсэг хоѐртын тоон таавар зохиох даалгавар өгнө.	13	Үсэг - хоѐртын тоон тааврыг зохиож сурах.
5	Багш сурагчдаас мэдээллийг кодчилох зорилгыг асууж, хариултыг нэгтгэн дүгнэнэ. Үнэлгээний хуудастай ажиллуулна.	5	Сурагчид мэдээллийг кодчилох зорилгыг тайлбарлах.
6	Гэрийн даалгаварт сурах бичгийн 13 дугаар хуудасны Хэрэглэхүй хэсгийн даалгавар 1, 3-5-ыг өгнө.	2	Сурагчид багшаас тодруулах зүйлбайвал асууж, даалгаврыг гүйцэтгэх.

Үнэлгээ:

·        Хичээлийн явцад стандарт бус үнэлгээгээр үнэлэх (сайшаах, магтах, урамшуулах)

·        Сурагч бүрийн өмнөх төсөөлөл мэдлэг, ахиц амжилтыг ажиглах үнэлэх, тэмдэглэх

·        Суралцагчдыг сурсан, хийсэн, чадахгүй байгаа зэргээ үнэлэхэд дохионы хэрэгсэл ашиглах тэмдэглэл хөтлөх (Улаан, ногоон, шар)

Хичээлийн тухай өөрийн үнэлгээ ололт, цаашид анхаарах зүйлс

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Үнэлгээний хуудас

Нэр....................................................................

№	Чадамж	Суралцагчийн тэмдэглэгээ
		Чадна	Чадахгүй
1	Мэдээллийг кодлох
2	2тын кодлол таних
3	10-таас 2-т руу шилжүүлэх
4	Зургыг кодчилох
5	Бодлого бодоход ашиглах

Үнэлгээний хуудас

Нэр....................................................................

№	Чадамж	Суралцагчийн тэмдэглэгээ
		Чадна	Чадахгүй
1	Мэдээллийг кодлох
2	2тын кодлол таних
3	10-таас 2-т руу шилжүүлэх
4	Зургыг кодчилох
5	Бодлого бодоход ашиглах

Үнэлгээний хуудас

Нэр....................................................................

№	Чадамж	Суралцагчийн тэмдэглэгээ
		Чадна	Чадахгүй
1	Мэдээллийг кодлох
2	2тын кодлол таних
3	10-таас 2-т руу шилжүүлэх
4	Зургыг кодчилох
5	Бодлого бодоход ашиглах

Үнэлгээний хуудас

Нэр....................................................................

№	Чадамж	Суралцагчийн тэмдэглэгээ
		Чадна	Чадахгүй
1	Мэдээллийг кодлох
2	2тын кодлол таних
3	10-таас 2-т руу шилжүүлэх
4	Зургыг кодчилох
5	Бодлого бодоход ашиглах

ТЕСТ

1. 2-тын тооллын ситемыг ялга?

А. 123 б. 10010 в. 10080

2. 0001ж юу гэсэн үг вэ?

А. Хатавч б. 2-тын систем в. Нэгж

3. 3 тоог 2-тын системд шилжүүл?

А. 0011 б. 0100 в. 0010

Үнэлгээний ажлын хуудас 6 хоёртын кодчилол

№	Үйл ажиллагаа	Шинээр мэдсэн танил бус үг
1	Даалгавар 1	1.  2.
2	Даалгавар 2	1.  2.
Юу мэддэг болсон бэ?
1	Лазер дискэнд мэдээллийг хэрхэн хадагладаг талаар багш асуудал дэвшүүлж сурагчидтай ярилцана.
Юу хийж чаддаг болсон бэ?
1	0011*0010=? Бодлогыг бодно уу?
Хосоор ажиллахад ямар байсан бэ?		· сонирхолтой	·  сонирхолгүй
Багшид хэлэх санал байна уу?

Хичээлийн тухай өөрийн үнэлгээ ололт, цаашид анхаарах зүйлс

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

......................................

Ебс-ийн дадлага удирдсан багш                              н.туяасайхан

Ээлжит хичээлийн хөтөлбөр 5

Хичээлийн сэдэв: Мэдээллэн загварыг дүрслэх аргууд

Хамрах хүрээ: 7-р анги

Суралцахуйн зорилт

 Мэдээллэн загварыг төрөл бүрийн хэлбэрээр дүрслэх арга барилтай болно.

Эзэмших мэдлэг, чадвар

 Мэдээллэн загварыг дүрслэх хэлбэрүүдийг мэдэж, загварыг өөрийн зорилгодоо нийцүүлэн ашиглах, харьцуулах, дүн шинжилгээ хийх чадвар эзэмшинэ.

Түлхүүр үг

Мэдээллэн загвар, томьѐо, график

Багшийн анхаарах зүйл

Зургийн дэвтэр, өнгийн харандаа, өнгийн цаас, хайч, цавуу, баллуур авч ирэхийг сануулах.

Хичээлийн үйл ажиллагаа:

№	Үйл ажиллагаа	Хугцаа(40мин)	Хүрэх үр дүн
1	Сурагчдыг багт хувааж мэдээллэн загварыг дүрслэх хэлбэрийг судлах Асуудал 1-ийг өгнө.	12мин	Сурагчид багаар ажиллаж сурах, бусад өөрийгөө илэрхийлэх, бусдыг сонсох чадварт суралцах
2	Сурагчдын тайлбар сонссоны дараа баг бүр “Мөөг түүэн нь” сэдэвт хүүхэлдэйн кино хийнэ (Сурах бичиг 14 дүгээр хуудас Дасгал1)	20мин	Бүтээл хийх, түүнийг тайлбарлах.
3	Багш сурачдын хийсэн бүтээлд тулгуурлан, нэгдсэн дүгнэлт хийнэ. Үнэлгээний хуудастай ажиллуулна	6мин	Эзэмшсэн мэдлэг, чадвараа үнэлэх.
4	Гэрийн даалгавар сурах бичгийн 15 дугаар хуудасны Хэрэглэхүй хэсгийн даалгавар 1-5-ыг өгнө	2мин	Сурагчид багшаас тодруулах зүйл байвал асууж, даалгаварыг тэмдэглэж авах

Үгээр илэрхийлсэн мэдээллэн загвар

Хүн мэдээллийг үсэг буюу дуу хоолой, авианы тусламжтайгаар дүрсэлдэг. Хүний

хэл яриа нь мэдээллэн загвар юм. Ийм төрлийн мэдээллэн загвар нь бодит

объектоос ямар шинж чанарыг сонирхож байна, түүний тухай л өгүүлдэг.

Дүрс зургаар илэрхийлсэн мэдээллэн загвар

Мэдээллийг үгээр илэрхийлэхээс гадна дүрс, зургаар илэрхийлж болно. Хүмүүс

аялал, зугаалгаар явахдаа газрын зураг ашигладаг. Ямар нэгэн шинэ эд юмсыг

заавар (үгээр эсвэл зургаар илэрхийлсэн)-ын дагуу угсардаг. Хүн амын өсөлт, цаг

агаарын дундаж температур зэргийг графикаар дүрсэлдэг.

Зурмал зураг нь мэдээллэн загвар болно.

1958 онд Монгол Улсын Төрийн шагналт, Ардын

зураач, Урлагийн гавъяат зүтгэлтэн Ү.Ядамсүрэн

гуай “Өвгөн хуурч” алдарт зургаа

бүтээжээ (Зураг 1.1.15). Уг зураг нь 80х60 см

хэмжээтэй. Өдгөө Монголын улсын Уран Зургийн

Галерейд хадгалагдаж байна.

Хүснэгтээр илэрхийлсэн мэдээллэн загвар

Хүснэгт нь мэдээллэн загварыг дүрслэх өргөн

ашиглагддаг хэлбэрүүдийн нэг юм.

Тусгай тэмдэгтээр илэрхийлсэн мэдээллэн загвар

Математикийн хичээлд томьѐо, график, дууны хичээлд нотыг их хэрэглэдэг. Жишээ нь илэрхийллийг хялбарчлах, хамаарлыг графикаар болон хүснэгтээр илэрхийлэх нь мэдээллийг тоогоор, хүснэгт ба зургаар дүрсэлж байгаа хэлбэр болно.

Дасгал 1. “Мөөг түүсэн нь” сэдэвт хийх хүүхэлдэйн кино хийцгээе.

1.     .А6 хэмжээтэй 5 ширхэг цаас бэлдэнэ.

2.     1-р цаасан дээр нартай үүлгүй хөх тэнгэр, ногоон модтой уул, хоржигнон урсаж буй горих, тэгшхэн талд буй мөөгний хүрээ зурна.

3.     2-р цаасан дээр үүл гарч, тэнгэр бүрхэж, салхинд модны орой хийсэж буй зураг зурна.

4.     3-р цаасан дээр бороо орж буй зураг зурна.

5.     4-р цаасан дээр нар гарч, солонго татаж буй, мөөгний хүрээний дагуу ургасан цагаан мөөг зурна.

6.     5-р цаасан дээр мөөг түүж бүй хүүхдүүдийг зурна.

7.     Зураг зурсан цааснуудаа үдээд, эхнээс нь үзээрэй.

№	Үйл ажиллагаа	Шинээр мэдсэн танил бус үг
1	Даалгавар 1 /Асуудал/	1.                          2.
2		1.                          2.
Юу мэддэг болсон бэ?
1	Математикийн томьёо мэдээллэн загвар болох уу? Яагаад?
Юу хйиж чаддаг болсон бэ?
1	Хөдөлгөөнт зургаар хүүхэлдэйн кино бүтээхэд юуг анхаарах ёстой вэ?
Багаар ажиллаж, даалгавараа хэрхэн хийсэн бэ?		·  Дууссан	·   Дутуу
Багшид хэлэх санал байна уу?

Ебс-ийн дадлага удирдсан багш                              н.туяасайхан

Ээлжит хичээлийн хөтөлбөр-6

Хичээлийн сэдэв: Мэдээллэн загвар бүтээх жишээ

Суралцахуйн зорилт: Мэдээллэн загварын төрөл бүрийн жишээ гаргах, тайлбарлах.

Эзэмших мэдлэг, чадвар: Мэдээллэн загварыг дүрслэх хэлбэрүүдийг мэдэж, загварыг өөрийн зорилгодоо нийцүүлэн ашиглах, харьцуулах, дүн шинжилгээ хийх чадвар эзэмшинэ.

Түлхүүр үг: Мэдээллэн загвар, томьѐо, график, нот.

Судлах цаг: 1

Хичээлийн үйл ажиллагаа:

№	Үйл ажиллагаа	Хугцаа	Хүрэх үр дүн
1	Сурагчидыг 3-4 гишүүнтэй багт хуваана. Сурагчидад “Хилчин нохой” сэдэвт 50 үгтэй эх бичиж, зураг зурах даалгавар өгнө.	27 мин	Мэдээллийг бичэрээр, зургаар дүрслэх
2	Багш сурагчдын хийсэн бүтээлд тулгуурлан нэмэлт мэдээлэл өнгө.	5 мин	Чухал санаануудыг тэмдэглэж сурах.
3	Багш сурагчидыг хийсэн бүтээлд тулгуурлан, нэгдсэн дүгнэлт хийнэ. Үнэлгээний хуудастай ажиллуулна.	6 мин	Бүтээлийг хийх, түүнийг тайлбарлах, дүн шинжилэгээ хийхэд суралцах .
4	Гэрийн даалгаварт сурах бичгийн 16 дугаар хуудасны Хэрэглэхүй хэсгийн даалгавар 1-3, Өөрийгөө сориорой хэсгийн даалгавар 1-5-ыг өгнө.	2 мин	Сурагчид багшаас тодруулах зүйл байвал, асууж, даалгаврыг гүйцэтгэх.

Үнэлгээний ажлын хуудас . мэдээллэн загвар бүтээх жишээ

№	Үйл ажиллагаа	Шинээр мэдсэн танил бус үг
1	Даалгавар 1. Хилчин нохой	1.                       2.
Юу мэддэг болсон бэ?
1	Мэдээллэн загвар байгуулахад юу хамгийн чухал вэ?
Юу хийж чаддаг болсон бэ?
1	Хилчин нохойн шинжийг бичнэ үү?
Багаар даалгавараа хэрхэн хийсэн бэ?		· Дутуу	·  Дууссан
Багшид хэлэх санал байна уу?

Дасгал

1. Хүүхдүүд ээ, та нар зуны амралтаараа аялах маршрутыг багш, гэр бүлийнхэнтэйгээ хамтран төлөвлөөрэй.

2. Математикийн бодлого ямар загвар болох вэ? Жишээ гаргана уу.

3. Тодорхой нэг хувцасны загвар зохион бүтээгээрэй.

4. Зураг боловсруулах программ ашиглан тоглоомон машины загварыг зурж, компьютерт хадгална уу.

5. Зураг боловсруулах программ дээр гурвалжин, дөрвөлжин, дугуй дүрсүүдийг ашиглан байшин, гэр зэрэг объектын загварыг байгуулна уу.

Тодорхойлолт:

Бидний ямар нэгэн зүйлийг шинээр танин мэдэх нь тухайн объектын

мэдээллийг хүлээн авдгаас үүсэлтэй. Хүн мэдээллийг зөв ойлгох, боловсруулах

мэдлэг, чадвар нь хүрээлэн буй орчноо танин мэдэх, загвар байгуулахад чухал

нөлөө үзүүлдэг. Бодит объектыг зохион шинжлэхийн тулд түүний талаар мэдээлэл

цуглуулж, объектын мэдээллэн загварыг байгуулах шаардлагатай байдаг.

Хилчин нохойны мэдээллэн загварыг бүтээе.

Нохой объектын параметр нь мөрдлөг хийх үед

гүйх хурд, үнэрлэх чадвараар тодорхойлогдоно.

Мөр олох, хөөж гүйцэх, эзнийхээ зааврыг дагах

зэрэг үйлдэл байна. Эдгээр шинж чанарыг

мэдсэнээр хилчин нохойны мэдээллэн загварыг

байгуулах боломжтой.